Je boek is geschreven maar je werk is niet af. Omdat je uitgeeft in eigen beheer moet je nu een hoop keuzes maken: doe je zelf de vormgeving of besteed je dit uit aan een professioneel vormgever, laat je digitaal drukken of in offset, hoe ga je je boek promoten, welk formaat kies je voor je boek… Dit zijn punten die wij in de andere bijdragen zullen toelichten.
In ‘Hoe wordt papier gemaakt’ wordt het verschil tussen coated (gestreken) en uncoated (ongestreken) papier uitgelegd. In een andere bijdrage wordt houthoudend, houtvrij en gerecycleerd papier toegelicht. In dit artikel hebben wij het over de keuze van het papier voor je boek.
Je moet nog andere keuzes maken. Veel is mogelijk maar precies daardoor en de veelheid aan grafische termen zie je mogelijk door het bos de bomen niet meer. Wij trachten hier wat duidelijkheid in te brengen zodat je voorbereid met je vormgever en/of drukker hierover kan spreken.
Bij de keuze van het papier zal je met een aantal factoren rekening houden.
Welke indruk wil je met je boek wekken?
Bepaalde boeken vereisen bepaalde papiersoorten omdat elk papier zijn technische eigenschappen heeft, maar ook een bepaalde indruk wekt.
Het is logisch dat wanneer je een boek schrijft over de natuur je een natuurvriendelijk FSC-papier (zie het artikel ‘FSC’) verkiest. Aan sommige papieren zie je dat echter niet meteen. Je zal dan misschien zelfs beter voor een duidelijk gerecycleerd papier kiezen.
Als je een roman schrijft zonder afbeeldingen kan je met een wat ruwere papiersoort in een crèmekleur werken, wat bijdraagt aan een ontspannen en gemoedelijke leessfeer.
Bij een opleidingsboek met ingewikkelde illustraties in kleuren komen de figuren het scherpst over op een gestreken papier.
De binding
Bij een gelijmd boek is een houtvrij ongestreken papiersoort ideaal omdat het papier ruwer is en zich gemakkelijk hecht. Maar ook gladdere gestreken papieren kunnen goed gelijmd worden.
Bij een genaaid binnenwerk is de keuze van de papiersoort minder belangrijk. Naaien is echter van toepassing op boeken die bedoeld zijn om veelvuldig gebruikt te worden en toch lang mee te gaan. Ook het papier moet daartegen bestand zijn. Een gestreken papier zal minder vlug vingersporen dragen.
Foto’s en illustraties
Voor een boek met veel foto’s en illustraties kies je best voor een dikker gestreken papier. Dikker om te voorkomen dat het gaat doorschijnen, gestreken omdat de afbeeldingen dan scherp worden weergegeven.
De opaciteit – (on)doorlaatbaarheid van papier
Opaciteit is de mate van doorschijnendheid van papier. De opaciteit wordt uitgedrukt in %. Een groter getal betekent een hogere opaciteit. Papier met een hoge opaciteit heeft een hoge dichtheid waardoor het weinig licht doorlaat. Bij papier met een lage opaciteit zal de druk op de achterzijde gemakkelijker doorschijnen.
Zwaarder papier heeft meestal een hogere opaciteit dan lichter papier. Dit is niet steeds het geval. Dundrukpapier (bijbelpapier, zoals het vaak genoemd wordt, maar het wordt ook voor woordenboeken e.d. gebruikt) heeft een grammage van om en bij 50 gram en is dus heel licht. Desondanks is het eerder sterk en laat het relatief weinig licht door, omdat er vaak katoen of linnen in verwerkt wordt.
Dit papier zal je bijvoorbeeld aanwenden bij een catalogus omdat men veel bladzijden in één boek moet krijgen.
De papierdikte
De keuze van de papierdikte behandelen we in een volgend artikel.
Wanneer je al deze elementen samenbrengt, kan je uiteindelijk komen tot de keuze van het papier voor je boek. Dit is geen gemakkelijke oefening. Neem daarom contact met je vormgever en/of drukker. Zij hebben kennis/ervaring en kunnen je adviseren. Jij zal echter moeten beslissen.
Vergeet bij die keuze zeker ook volgende bedenkingen niet
digitaal drukken (in kleine of middelgrote oplagen) is een zeer interessante maar relatief recente ontwikkeling in het drukken. Er zijn dus enorm veel papiersoorten op de markt, maar lang niet al deze papieren geven goeie resultaten in digitale druk.
sommige papiersoorten zijn heel mooi, maar worden niet vaak gebruikt. Dat betekent dat je drukker ze zal moeten bestellen. Hierdoor heb je wat meer tijd nodig, maar belangrijker is de prijsimplicatie daarvan. Vaak zal een minimumverpakking (500 vellen of een 'riem', in vaktermen) moeten besteld worden. Als het formaat waarin dit papier wordt aangeboden 50 x 70 cm is, kan de drukker uit die riem 2000 vellen A4 snijden. Dat is dus goed voor 4000 blz. drukwerk. Als je niet in die buurt zit met je drukopdracht, zal je toch vaak de volledige riem moeten betalen, omdat de kans klein is dat je drukker net dat papier en net die resterende hoeveelheid zal kunnen gebruiken voor een andere opdracht.